James Lovelock lập luận rằng Trái Đất đang lão hóa và trở nên dễ tổn thương trước nhiệt độ tăng và các tai biến thiên nhiên. Ông nhấn mạnh cần hạ nhiệt hành tinh, nghiên cứu đại dương, kiểm soát hơi nước và chuyển sang năng lượng hạt nhân để bảo vệ hệ sinh thái và ổn định khí hậu.
Điểm nổi bật:
- Nhiệt độ tăng cao đe dọa sự sống trên Trái Đất hơn cả quá trình ấm dần chậm, cần hạ nhiệt hành tinh.
- Trái Đất ngày càng lão hóa giống cơ thể con người, trở nên mong manh và dễ bị tổn thương trước các thảm họa.
- Khi nhiệt độ bề mặt đại dương vượt quá 15°C, sinh vật biển bề mặt chết hàng loạt, làm gián đoạn chu trình dinh dưỡng.
- Hơi nước trong khí quyển là chất khí nhà kính mạnh, tạo vòng phản hồi làm gia tăng nhiệt độ khi bốc hơi nhiều.
- Cần đầu tư nghiên cứu đại dương — nguồn điều hòa khí hậu chính — thay vì chủ yếu khám phá sao Hỏa.
- Nguồn năng lượng lý tưởng là năng lượng hạt nhân (phản ứng phân hạch hoặc hợp hạch) để giảm phát thải nhiên liệu hóa thạch.
Gaia và mối đe dọa nhiệt độ
Nguồn: NASA
In 2024, heatwaves swept through parts of Europe, the Middle East, and South Asia, leaving vulnerable populations at risk.
Trích từ cuốn “Novacene” (2019) của James Lovelock…
Cơn Sốt của Gaia: Tại sao Trái Đất quá nóng là mối nguy lớn nhất
Mặc dù có hệ thống kiểm soát khí hậu của Gaia, chúng ta vẫn đang bị đe dọa bởi nhiệt độ. Ban đầu tôi cho rằng biến đổi khí hậu do CO₂ là hiểm họa lớn, sau nghĩ rằng chúng ta có thể quản lý mức tăng nhiệt, nhưng giờ đây tôi tin rằng nhiệm vụ hàng đầu là hạ nhiệt hành tinh. Mối đe dọa lớn nhất đối với sự sống không chỉ là ấm dần mà là quá nhiệt.
Trái Đất già đi và dễ vỡ
Giống con người, Trái Đất trở nên mong manh khi lão hóa. Khi còn trẻ, hành tinh có thể chịu được va đập thiên nhiên mạnh như siêu núi lửa hay thiên thạch; nhưng khi già, tất cả những cú sốc đó có thể tiêu diệt toàn bộ sự sống. Giữ cho hành tinh mát mẻ là biện pháp an toàn thiết yếu cho một thế giới lớn tuổi.
Đại dương: trái tim của hệ thống điều hòa
Chúng ta hiểu quá ít về đại dương của chính mình. Sau Mặt Trời, biển là động cơ chính của khí hậu. Khi bề mặt nước vượt 15°C, sinh vật phù du chết, tạo vùng “sa mạc” xanh trong lòng biển. Thực vật biển sản sinh các khí như dimethyl sulphide và methyl iodide, thiết yếu cho chu trình vi khí hậu; mất chúng, hệ sinh thái trên cạn sẽ sụp đổ.
Phản hồi nhiệt và vai trò của hơi nước
Ở nhiệt độ bề mặt 40°C, hơi nước tạo hiệu ứng nhà kính mạnh, dẫn đến vòng phản hồi tự động. Trong thảo luận biến đổi khí hậu, vai trò hơi nước thường bị bỏ qua: nó chỉ tồn tại trong không khí đủ ấm và mất tác dụng khi ngưng tụ.
Giải pháp năng lượng
Chúng ta nên giải quyết nhu cầu năng lượng như một vấn đề kỹ thuật và kinh tế, không chính trị. Phản ứng phân hạch hạt nhân — và tương lai là hợp hạch — là lựa chọn khả thi nhất để giảm thiểu đốt nhiên liệu hóa thạch và hạn chế hơi nước trong khí quyển.
Giới hạn sinh tồn
Nhiệt độ bề mặt 47°C là ngưỡng gần giới hạn sống của con người và sinh vật đa bào. Vượt qua ngưỡng này, chu trình nhà kính có thể khiến hành tinh tiến đến trạng thái tương tự sao Kim, với hơi nước ở trạng thái siêu tới hạn, hòa tan cả đá và tiêu diệt mọi dạng sống.
Lịch sử khí hậu và bài học
Sự kiện Palaeocene/Eocene Thermal Maximum cách đây 55 triệu năm cho thấy hành tinh có thể chịu được mức tăng 5–10°C, nhưng chỉ khi hệ thống Gaia không bị tàn phá bởi những tai biến thiên nhiên. Do đó, việc chống lại biến đổi khí hậu hiện tại là thiết yếu để giữ cho hành tinh đủ “khoẻ mạnh” khi đối mặt các sự kiện chấn động khác.
