Nick Bostrom, nhà triết học tương lai, đã đưa ra nhiều dự đoán về AI suốt hơn hai thập kỷ, từ giả thuyết mô phỏng đến cảnh báo siêu trí tuệ. Gần đây ông nhận thấy những dự đoán này dần trở thành hiện thực và thảo luận bốn thách thức chính khi AI tiên tiến xuất hiện.
Điểm nổi bật:
- Nick Bostrom đề xuất giả thuyết mô phỏng năm 2003, khơi dậy tranh luận toàn cầu.
- Ông công bố hai tác phẩm ảnh hưởng về AI siêu trí tuệ và thế giới hậu AI.
- Bostrom cảnh báo AI có thể là mối đe dọa lớn hơn biến đổi khí hậu.
- Ông xác định bốn thách thức khi AI tiên tiến xuất hiện: liên kết, quản trị, đạo đức và cuộc đua siêu trí tuệ.
- Quan điểm của ông chuyển từ hoài nghi sang lạc quan về tiềm năng tái cấu trúc xã hội.
Hơn 20 năm trước, trí thức tương lai Nick Bostrom đã làm đảo lộn suy nghĩ về thế giới xung quanh khi ông đề xuất trong một bài báo năm 2003 của Philosophical Quarterly rằng tất cả chúng ta có thể đang sống trong một mô phỏng máy tính.
Được yêu mến bởi những người bạn cùng giường kỳ lạ như [Elon Musk], [Bill Gates] và [Sam Altman], Bostrom đã công bố hai tác phẩm ảnh hưởng khác: năm 2014, Siêu trí tuệ: Con đường, Nguy hiểm, Chiến lược, trình bày cách AI có thể trở nên thông minh hơn con người; và năm 2024, Deep Utopia: Life and Meaning in a Solved World, suy ngẫm về điều gì sẽ xảy ra nếu AI sửa chữa mọi thứ.
Ông cũng gặp tranh cãi sau khi một [email rất phân biệt chủng tộc mà ông đã gửi] vào những năm 1990 bị tiết lộ, và sau đó, Viện Tương lai Nhân loại của ông tại Oxford đã bị đóng cửa trong điều mà ông than phiền là “cái chết của bộ máy quan liêu”.
Bây giờ, nói từ phía bên kia của sự bùng nổ AI của vài năm qua, Bostrom nhận thấy một số dự đoán của ông về AI đang trở thành hiện thực. “Tất cả đang xảy ra bây giờ,” ông nói về sự tiến bộ của AI. “Tôi khá ấn tượng với tốc độ phát triển mà chúng tôi đã thấy trong vài năm qua.”
Điểm nổi bật:
- Nick Bostrom đề xuất giả thuyết mô phỏng năm 2003, khơi dậy tranh luận toàn cầu.
- Ông công bố hai tác phẩm ảnh hưởng về AI siêu trí tuệ và thế giới hậu AI.
- Bostrom cảnh báo AI có thể là mối đe dọa lớn hơn biến đổi khí hậu.
- Ông xác định bốn thách thức khi AI tiên tiến xuất hiện: liên kết, quản trị, đạo đức và cuộc đua siêu trí tuệ.
- Quan điểm của ông chuyển từ hoài nghi sang lạc quan về tiềm năng tái cấu trúc xã hội.
Trở lại năm 2019, khi công nghệ AI còn giống khoa học viễn tưởng, Bostrom khẳng định AI là “mối đe dọa lớn hơn đối với sự tồn tại của con người so với biến đổi khí hậu”. Khi được hỏi liệu ông có còn giữ niềm tin này hay không, ông thận trọng đáp: “Vẫn luôn có khả năng nền văn minh nhân loại có thể tự hủy hoại mình theo một cách nào đó, đến mức chúng ta không có cơ hội thử vận may của mình với siêu trí tuệ”.
Ngay cả âm điệu của ông về AI tiên tiến cũng chuyển sang lạc quan hơn; ông cho rằng AGI là điều không thể tránh và có thể mang lại những thay đổi tích cực khi xã hội được tổ chức lại. Khi AI tiên tiến đến gần, ông chỉ ra bốn thách thức chính: liên kết AI với giá trị và an toàn của con người, quản trị để ngăn sử dụng nó cho tội ác, tôn trọng trạng thái đạo đức của tâm trí kỹ thuật số, và ngăn chặn cuộc đua giữa các siêu trí tuệ.
Bostrom giải thích rằng khi xây dựng AI ngày càng phức tạp, một số hệ thống có thể phát triển những mức độ và hình thức đạo đức khác nhau. Thậm chí, ông tưởng tượng con người có thể đóng vai trò gìn giữ hòa bình giữa các chủng tộc ngoài hành tinh nếu họ sở hữu AI tiên tiến.
Mục tiêu cuối cùng của ông là một thế giới “thất nghiệp hoàn toàn”, nơi con người tìm được giá trị và phẩm giá ngoài công việc kiếm sống. Ông lạc quan rằng AI tiên tiến có thể mở ra không gian lớn cho sự phát triển của con người và nếu mọi thứ suôn sẻ, tương lai sẽ khiến chúng ta nhìn lại năm 2025 với sự sửng sốt trước cuộc sống trước đây.
Có thể bạn quan tâm
KHOA HỌC Làm thế nào để đảm bảo tương lai AI siêu trí tuệ là tích cực 08-09-2025
KHOA HỌC Kiểm tra trí tuệ nhân tạo: Thách thức và khả năng tổng quát hóa 01-09-2025
Tác động lâu dài đối với Việt Nam
Việt Nam đang ở ngã ba đường trong cuộc đua công nghệ toàn cầu, và những quan điểm của Nick Bostrom về AI tiên tiến có thể mang lại nhiều gợi ý quan trọng. Đầu tiên, chính sách quản lý AI cần phải được xây dựng dựa trên nguyên tắc an toàn và giá trị con người, tránh đi thụt lùi như “cái chết của bộ máy quan liêu” tại Oxford. Thứ hai, nghiên cứu về đạo đức của tâm trí kỹ thuật số có thể trở thành một lĩnh vực mới đầy tiềm năng tại các viện đại học trong nước. Thứ ba, tầm nhìn về “thất nghiệp hoàn toàn” thúc đẩy Việt Nam phải chuẩn bị nguồn lực lao động và giáo dục để chuyển đổi sang nền kinh tế sáng tạo, nơi con người không chỉ là người lao động mà còn là nhà sáng tạo và tư duy chiến lược. Tóm lại, việc liên kết và quản trị AI không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn quyết định tương lai xã hội và kinh tế của Việt Nam.
