Khám phá London: Trải nghiệm kiến trúc với Lễ hội Nhà mở Open House 2025

Mỗi tháng Chín, London mở cửa theo cách mà ít thành phố khác làm, mời gọi người dân và du khách khám phá những góc khuất, dinh thự và kỳ quan kiến trúc khiến thành phố luôn cuốn hút. London Open House Festival, năm nay kỷ niệm 30 năm, tiếp tục mang đến cái nhìn hiếm có về các không gian vốn thường không mở cửa cho công chúng, tôn vinh kiến trúc không chỉ là nền tảng cho cuộc sống, mà còn là tác nhân năng động trong đó. Từ các căn nhà tư nhân ấm cúng đến các công trình công cộng vĩ đại, lễ hội khuyến khích chúng ta nhìn nhận thành phố theo một góc nhìn mới – kết hợp lịch sử, thiết kế và câu chuyện xã hội vào một trải nghiệm đắm chìm.

Khái niệm “Open House” không hề mới mẻ với London, dù phiên bản tại thủ đô Anh có lẽ đã trở nên nổi tiếng nhất. Lễ hội khởi nguồn năm 1992 – chịu ảnh hưởng từ các sáng kiến tương tự ở châu Âu nhằm dân chủ hóa quyền tiếp cận kiến trúc. Qua nhiều thập kỷ, chương trình đã phát triển vượt bậc, mở rộng từ các chuyến tham quan nhà dân ban đầu đến các tòa nhà công, không gian nghệ thuật và những tuyệt tác đương đại. Tinh thần vẫn không đổi – kiến trúc thuộc về mọi người, và việc ghé thăm, tương tác với một không gian là một hình thức tham gia văn hóa thiết yếu.

Trên toàn cầu, nhiều thành phố đã tiếp nhận mô hình tương tự với nhiệt huyết không kém. Tại New York, Open House New York ra đời năm 2001 do kiến trúc sư Scott Lauer khởi xướng để phản ứng với việc đóng cửa ngày càng nghiêm ngặt sau sự kiện 9/11. OHNY Weekend lần đầu diễn ra tháng 10/2003, mở cửa cho người dân tiếp cận hơn 190 địa điểm trên khắp năm khu vực. Sáng kiến này nhanh chóng trở thành trụ cột của sự gắn kết công dân, khuyến khích minh bạch và tạo cơ hội hiểu biết sâu sắc về kiến trúc cùng không gian công cộng của thành phố.

Paris tổ chức Journées Européennes du Patrimoine, nơi bảo tàng, cung điện và xưởng nghệ thuật tư nhân mở cửa cho công chúng tham quan – kết hợp lịch sử và văn hóa đương đại. Trong khi đó, Barcelona với 48h Open House Barcelona chiếu sáng di sản Modernisme song hành cùng các công trình hiện đại. Lễ hội khởi xướng năm 2010, hiện đã mở rộng ra nhiều thành phố tại Catalonia, với 205 tòa nhà và 212 hoạt động vào năm 2024, trong đó 30% là chương trình hoàn toàn mới.

Lễ hội London năm nay diễn ra từ 13–21/9/2025, hứa hẹn mang đến bức tranh trải nghiệm đa dạng. Dù nhiều vé đã được đặt ngay sau khi công bố chương trình, vẫn có các suất drop-in không cần đặt trước. Danh mục sự kiện trải dài từ dinh thự lịch sử, căn hộ hiện đại đến không gian nghệ thuật cộng đồng. Nổi bật là Dinh thự Đại sứ Argentina với nội thất tráng lệ, Lee Valley VeloPark biểu tượng kiến trúc thể thao đương đại, Two Temple Place với phong cách tân Gothic và câu lạc bộ xã hội Mildmay Club giàu giá trị lịch sử. Đối với người yêu thích chủ nghĩa hiện đại, tòa nhà Isokon tại Hampstead – do Wells Coates thiết kế – vẫn là điểm đến không thể bỏ qua. Tòa thị chính Tower Hamlets cũng tổ chức tour kiến trúc hàng giờ do AHMM dẫn dắt, không cần đặt chỗ.

Bên cạnh tour kiến trúc, nhiều hoạt động sáng tạo và cộng đồng đang chờ đón. Sands End Arts & Community Centre cung cấp hoạt động gia đình và sức khỏe, trong khi Lakeside Centre – công trình kết cấu thô mộc tiêu biểu – tổ chức workshop từ in Gelli đến cờ vua. Triển lãm Drawing London của Drawing Matter mang tới bản đồ kiến trúc qua bản vẽ, còn Culture House – không gian trưng bày thường trực hiện vật Somali do cộng đồng người Somali tổ chức – tổ chức talkshow, workshop và trình diễn thơ. Các studio mở và không gian nghiên cứu như London Centre for Book Arts và Seed Archives khẳng định tầm quan trọng của sáng tạo, học tập và tính bao dung.

Lễ hội không chỉ cho cơ hội ngắm nhìn các công trình nổi tiếng hay bí mật, mà còn gợi mở cách kiến trúc hòa quyện với đời sống. Công trình không chỉ là cấu trúc tĩnh – chúng định hình tương tác xã hội, tác động tới sức khỏe tinh thần và lưu giữ ký ức. Ghé thăm Isokon với phong cách tối giản, thưởng thức nét tân Gothic ở Two Temple Place hay hòa mình vào không gian cộng đồng tại Lakeside Centre, chúng ta nhận ra môi trường xây dựng chính là thước đo trải nghiệm con người. Kiến trúc London kể câu chuyện về khát vọng, kiên cường và bản sắc – và Open House mang lại cơ hội để chúng ta sống cùng những câu chuyện đó.

Hơn giá trị hữu hình, lễ hội khuyến khích đối thoại về bền vững, bao dung và quy hoạch đô thị. Việc mở cửa cả công trình lịch sử và hiện đại gợi nhắc chúng ta về cách thành phố vận hành, phục vụ ai và kiến trúc có thể lưu giữ ký ức lẫn đón nhận tiến bộ. Mỗi chuyến ghé thăm là một kết nối – với quá khứ, thiết kế và cộng đồng.

London Open House Festival 2025 khẳng định tầm quan trọng lâu dài của kiến trúc trong đời sống thường nhật. Đây là dịp kết hợp sự tò mò, văn hóa và niềm tự hào công dân – cho phép chúng ta dừng lại, ngẩng đầu và nhìn nhận thành phố quen thuộc theo cách mới. Dù lang thang qua công trình tân Gothic, đạp xe qua đường cong nghệ thuật của khu Olympic hay tham gia hoạt động ở không gian cộng đồng, người tham dự sẽ nhớ rằng kiến trúc không chỉ là thẩm mỹ, mà còn là trải nghiệm, tham gia và kết nối.

[open-city.org.uk]