Thiết kế ánh sáng và bóng tối để nâng cao phác họa hình người

Điểm nổi bật

• Quan sát vị trí nguồn sáng để xác định hướng và tạo khối cho chi tiết.
• Hiểu bản chất của ánh sáng (trực tiếp, khuếch tán, nhiều nguồn sáng…) để điều chỉnh độ tương phản.
• Xác định tư thế và khối hình để tạo nền tảng vững chắc cho thiết kế.
• Sử dụng ánh sáng để kể chuyện, dẫn dắt ánh nhìn và truyền tải tâm trạng.
• Giới hạn giá trị và kiểm soát tương phản để làm nổi bật vùng quan trọng.

Thiết kế ánh sáng và bóng tối

Thiết kế ánh sáng và bóng tối là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất để mang lại sự sống cho hình vẽ. Nó không chỉ đơn thuần là sao chép những gì ta nhìn thấy. Tôi sử dụng ánh sáng và bóng tối để tạo khối, dẫn dắt ánh nhìn và truyền tải cảm giác, tâm trạng. Khi được sử dụng có chủ đích, chúng cũng giúp thiết kế bố cục bằng cách thêm cấu trúc, chuyển động và tính rõ ràng cho bức vẽ.

Quy trình thiết kế ánh sáng gồm hai khía cạnh. Trước tiên, tôi dành chút thời gian để quan sát một cách yên tĩnh và có mục đích. Tôi nhìn vào nguồn sáng, tư thế, nền và bất cứ điều gì gợi ý ý tưởng. Khi đã có hình dung rõ ràng, tôi chuyển sang giai đoạn tiếp theo: phác và đổ bóng.

Đổ bóng không chỉ là sao chép giá trị tông màu. Nó là cách thể hiện khối hình, dẫn dắt ánh nhìn và kể câu chuyện. Cho dù vẽ từ đời thực, ảnh hay tưởng tượng, tôi luôn suy nghĩ về cách các giá trị, hình khối và kỹ thuật đổ bóng hỗ trợ hình vẽ và thông điệp muốn truyền tải.

Dưới đây là một số phương pháp yêu thích của tôi khi thiết kế ánh sáng để xây dựng hình ảnh mạnh mẽ. Chúng áp dụng khi bạn vẽ với bút chì hay máy tính bảng.

01. Nguồn sáng ở đâu?

Đầu tiên, xác định vị trí nguồn sáng: trên cao, bên hông hay ngay phía trước. Dấu hiệu như bóng đổ và điểm sáng giúp định hướng chính xác.

02. Bản chất ánh sáng là gì?

Bạn đang đối diện ánh sáng trực tiếp, mềm, khuếch tán hay nhiều nguồn sáng? Quan sát hình dạng bóng và độ tương phản để đánh giá.

03. Hiểu tư thế

Xác định hành động chủ đạo, đường vai-hông và vị trí các khối lớn như lồng ngực, hông để làm nền tảng thiết kế.

04. Bạn muốn truyền tải điều gì?

Ánh sáng và bóng tối còn để kể chuyện. Hãy lên ý tưởng trước, phác nhiều thumbnail để thử nghiệm bố cục, không khí và tâm trạng.

05. Đơn giản hóa khối và washes

Bắt đầu bằng các hình khối cơ bản: trụ, trứng. Dùng washes lớn và mượt để thiết lập khối chính, rồi thêm chi tiết nhỏ.

06. Hoàn thiện khối với nét chất lượng

Tránh vết đổ bóng lấm tấm kém chất lượng. Luyện tập hatching và gradient cho đến khi các ô tông mịn và đồng nhất.

07. Giới hạn giá trị

Nhắm đến hai hay ba mức giá trị chính. Dùng nheo mắt để tách giá trị và khối hình, rồi thêm tông giữa khi cần.

08. Thiết kế đường viền

Sử dụng đường viền dày-mảnh và điểm nhấn tối để gợi sáng-tối, tạo khối và nhấn mạnh các góc, bề mặt cứng.

09. Đừng sao chép chi tiết – hãy thiết kế

Tập trung vào hình khối trừu tượng. Vẽ bóng khoanh tròn và hộp để định hình khối chính trước khi thêm cơ bắp và chi tiết.

10. Kiểm soát tương phản

Xác định điểm nhấn bằng độ tương phản cao ở bóng lõm, highlight hoặc các vùng nền phụ trợ để dẫn mắt người xem.

Ý tưởng áp dụng tại Việt Nam

Trong bối cảnh thị trường mỹ thuật Việt Nam, kỹ thuật thiết kế ánh sáng và bóng tối giúp các họa sĩ trẻ nâng cao chất lượng tác phẩm, từ tranh minh họa truyện tranh đến thiết kế concept game hay mỹ thuật ứng dụng. Các workshop về đổ bóng và sáng tối đang ngày càng phổ biến, tạo cơ hội cho cộng đồng nghệ sĩ chia sẻ kinh nghiệm và phát triển phong cách cá nhân. Việc áp dụng phương pháp này còn hỗ trợ sinh viên mỹ thuật thực hành nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và tránh rập khuôn, đồng thời khuyến khích sáng tạo trong từng nét vẽ.

Có thể bạn quan tâm

• [Bài viết liên quan 1]
• [Bài viết liên quan 2]