Nghiên cứu chỉ ra giới hạn cuối cùng của tuổi thọ con người là 150 năm

Ảnh: Natali_Mis/Getty Images

Ngay cả khi bạn quản lý trải qua hàng thập kỷ tuổi già mà không gặp vấn đề sức khỏe lớn—né tránh ung thư, bệnh tim, tiểu đường và những căn bệnh khác—các nhà khoa học khẳng định vẫn có một giới hạn cuối cùng cho đời người. Điều ngăn cản cơ thể con người đạt đến bất tử thực chất rất đơn giản: theo thời gian, khả năng "phục hồi sinh lý", tức năng lực phục hồi sau các biến cố sức khỏe, suy giảm dần.

Các nhà nghiên cứu trong một bài báo đăng trên Nature Communications cho biết chính sự giảm dần này đủ để đặt ra ngưỡng tối đa cho tuổi thọ ở mức 120 đến 150 năm.

Nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Timothy Pyrkov, thuộc công ty công nghệ sinh học Gero ở Singapore, lãnh đạo. Gero hợp tác với Roswell Park Comprehensive Cancer Center tại Buffalo, New York, phân tích dữ liệu dài hạn từ các nhóm người ở Mỹ, Anh và Nga.

Họ chia khảo sát thành ba giai đoạn: "giai đoạn thanh niên" (16–35 tuổi), "giai đoạn trung niên" (35–65 tuổi) và "giai đoạn cao tuổi" (trên 65 tuổi). Sau đó, họ theo dõi thay đổi trong số lượng tế bào máu và số bước chân hàng ngày, coi đây là hai chỉ số "đặc trưng của quá trình lão hóa" để đánh giá sức khỏe tổng thể theo thời gian.

Cả hai chỉ số này đều có thể duy trì ổn định nếu không có các biến cố sức khỏe gián đoạn. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nhận thấy không phải một quá trình suy giảm từ từ mà chính những cú "tụt hạng" sau mỗi lần bị ốm hay chấn thương khiến cơ thể không thể quay về trạng thái ban đầu như trước.

Nature Communications

Giả sử khi còn trẻ, cơ thể bạn có thể hồi phục 100% sau một đợt cảm lạnh nặng hoặc vết thương sâu. Nhưng khi bạn già đi, mức phục hồi có thể chỉ còn 95%, rồi 90%… và cứ thế tiếp diễn cho đến khi khả năng phục hồi không thể đẩy ngưỡng năng lượng trở lại điểm ban đầu.

Bằng cách vẽ biểu đồ "thời gian hồi phục" cho cả ba nhóm tuổi qua hàng thập kỷ, nhóm nghiên cứu có thể ước tính thời điểm cơ thể coi như không thể chịu đựng thêm lần biến cố nào nữa. Mỗi năm, nguy cơ ung thư hay bệnh tật được ví như một lần tung đồng xu. Càng sống lâu, bạn càng phải tung nhiều lần, và lần tung cuối cùng rơi vào khoảng 120–150 tuổi.

"Chúng tôi kết luận rằng sự tới hạn dẫn đến kết thúc đời người là đặc tính sinh học nội tại, độc lập với các yếu tố stress và đánh dấu giới hạn tuyệt đối của tuổi thọ con người," các tác giả nhấn mạnh.

Tại sao chọn hai chỉ số tế bào máu và số bước chân? Số lượng tế bào máu có phạm vi bình thường theo độ tuổi và giới tính. Ví dụ, hồng cầu ở nam giới dao động từ 4,5–5,5 triệu tế bào/mm³; ở nữ giới là 4–5 triệu tế bào/mm³. Bạch cầu từ 5.000–10.000 tế bào/mm³; tiểu cầu từ 140.000–400.000 tế bào/mm³. Sai lệch khỏi phạm vi này có thể cảnh báo các rối loạn như thiếu máu hay giảm bạch cầu.

Số bước chân thì chủ quan hơn, nhưng CDC Mỹ khuyến nghị 10.000 bước mỗi ngày. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2019 trên JAMA Internal Medicine cho thấy tác dụng hạ thấp tỉ lệ tử vong tăng với số bước cho đến khoảng 7.500 bước mỗi ngày rồi dừng lại.

Điểm đặc biệt là dù hai biến số này khác nhau về bản chất, chúng đều cho thấy xu hướng giảm khả năng phục hồi sinh lý giống hệt nhau. Tiến sĩ Peter Fedichev, đồng sáng lập Gero và là đồng tác giả, cho biết điều này khẳng định sự suy giảm năng lực hồi phục là một dấu hiệu lão hóa thực sự và chắc chắn.

Vậy giới hạn sinh học của tuổi thọ có ý nghĩa gì? Nếu không can thiệp ghép bộ phận hay các thủ thuật hỗ trợ, những người mê mải kéo dài tuổi thọ cũng chỉ có thể đạt mức tối đa là 120–150 năm. Dù nghe có vẻ ngắn, con số này vẫn gần gấp đôi tuổi thọ trung bình hiện nay ở Mỹ.

Xem xét trường hợp Jeanne Louise Calment—người giữ kỷ lục sống thọ nhất với 122 năm 164 ngày—có thể thấy kết quả nghiên cứu rất có cơ sở.

Góc nhìn cho thị trường Việt Nam

Nghiên cứu này không chỉ làm rõ giới hạn sinh học mà còn mang lại tư duy mới về việc chăm sóc sức khỏe theo tuổi tác ở Việt Nam. Khi dân số già hóa nhanh chóng, khả năng phục hồi sinh lý suy giảm theo thời gian sẽ đặt ra thách thức lớn cho hệ thống y tế và chính sách an sinh xã hội.

• Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phòng ngừa và quản lý các biến cố sức khỏe nhỏ từ sớm, nhằm giữ mức độ phục hồi cao nhất có thể.

• Theo dõi định kỳ các chỉ số cơ bản như công thức máu và hoạt động thể chất sẽ giúp phát hiện sớm sự suy giảm năng lực hồi phục, từ đó can thiệp kịp thời.

• Không chỉ tập trung vào điều trị bệnh nặng, các chương trình y tế công cộng nên khuyến khích các thói quen phục hồi sức khỏe chủ động, như dinh dưỡng tái tạo tế bào và luyện tập phục hồi chức năng sau chấn thương.

Trong bối cảnh người Việt ngày càng quan tâm đến sức khỏe dài hạn, nghiên cứu này có thể định hướng cho các ứng dụng công nghệ theo dõi sinh học cá nhân, giúp người dân sớm phát hiện và giảm thiểu tác động của quá trình lão hóa.