Hoạt động bão táp khiến hai con khủng long bay sơ sinh tử vong

Điểm nổi bật

• Hai bộ hài cốt khủng long bay sơ sinh Lucky và Lucky II được bảo tồn hoàn hảo trong đá vôi Solnhofen.
• Gãy xương cánh do lực xoắn mạnh từ gió bão cho thấy nguyên nhân cái chết của chúng.
• Thi thể rơi xuống đầm phá và bị chôn vùi nhanh trong bùn vôi mịn, giữ nguyên cấu trúc xương tinh tế.
• Phát hiện giải thích tại sao hóa thạch khủng long bay ở Solnhofen chủ yếu là cá thể non.

Các nhà khoa học đã thực hiện giám định trên hai bộ xương khủng long bay sơ sinh 150 triệu năm tuổi được tìm thấy trong vỉa đá vôi Solnhofen ở miền nam nước Đức.

Nghiên cứu cho thấy những động vật có vảy này – đặt tên là Lucky và Lucky II – bị cuốn vào những cơn gió mạnh, khiến chúng lao xuống đầm phá và chết đuối.

Việc chôn vùi nhanh trong bùn vôi mịn đã bảo tồn xương nhỏ xíu của chúng một cách chi tiết, cung cấp những hiểu biết mới về cách các sinh vật mỏng manh này chết đi và lý do tại sao rất nhiều hóa thạch thú non được phát hiện ở khu vực này trong khi hóa thạch trưởng thành lại khan hiếm.

Minh họa của một con Pterodactylus nhỏ (một chi khủng long bay nhỏ) vật lộn với cơn bão nhiệt đới dữ dội, lấy cảm hứng từ phát hiện hóa thạch. Ảnh: Rudolf Hima

Khủng long bay sơ sinh – nguyên nhân cái chết

“Khủng long bay có bộ xương vô cùng nhẹ,” tác giả chính Rab Smyth từ Đại học Leicester giải thích. “Xương rỗng, mỏng rất lý tưởng cho việc bay nhưng cực kỳ khó hóa thạch hóa. Khả năng bảo tồn đã là hiếm, phát hiện một hóa thạch cho biết cách sinh vật chết còn hiếm hơn.”

Các cá thể non, thuộc chi Pterodactylus, chỉ vài ngày hoặc vài tuần tuổi khi qua đời, với sải cánh dưới 20cm. Xương của chúng được bảo tồn gần như hoàn hảo. Điểm nổi bật là vết gãy xiên trên xương cánh.

Cánh trái của Lucky và cánh phải của Lucky II gãy theo cách cho thấy lực xoắn mạnh, nhiều khả năng do gió bão dữ dội gây ra, chứ không phải va đập vào bề mặt cứng.

Khi bị thương, các nhà nghiên cứu tin rằng khủng long bay non rơi khỏi bầu trời xuống đầm phá, nhanh chóng chìm xuống đáy biển. Chúng bị chôn vùi dưới lớp bùn vôi mịn, tạo ra hóa thạch gần như nguyên trạng tồn tại suốt hàng triệu năm.

Khủng long bay Pterodactylus sơ sinh Lucky II dưới ánh sáng UV. Giống Lucky, nó có cánh bị gãy, cung cấp cái nhìn hiếm hoi về cách khủng long bay sơ sinh cũng bị thương. Ảnh: Đại học Leicester

Cách các cơn bão đã dẫn đến việc bảo tồn đặc biệt của khủng long bay. Ảnh: Đại học Leicester

Kết quả này thách thức giả định lâu đời về hệ sinh thái tiền sử Solnhofen. Mặc dù đã phát hiện hàng trăm hóa thạch khủng long bay ở đây, hầu hết là cá thể non. Nhóm nghiên cứu cho rằng nguyên nhân chính là do chết do bão, chứ không phải vì khủng long bay nhỏ thống trị khu vực này.

“Trong nhiều thế kỷ, các nhà khoa học tin rằng hệ sinh thái đầm phá Solnhofen bị chi phối bởi khủng long bay nhỏ,” Smyth giải thích. “Nhưng giờ chúng ta biết quan điểm đó thiên lệch. Nhiều cá thể không bản địa mà bị cuốn từ các hòn đảo lân cận trong bão.”

Góc nhìn cho thị trường Việt Nam

Trong bối cảnh Việt Nam có nhiều di tích địa chất và trầm tích hóa thạch phong phú, phát hiện này mở ra cơ hội mới cho các nhà cổ sinh vật học trong nước. Việc hiểu rõ cơ chế chôn vùi do bão có thể giúp các cuộc khai quật tại miền Trung và Nam Trung Bộ, nơi từng tồn tại các đầm phá cổ đại, xác định chính xác hơn vị trí và tầng địa chất chứa hóa thạch giá trị. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ ánh sáng UV tương tự có thể được triển khai rộng rãi trong bảo tồn và phân tích mẫu vật ở các bảo tàng Việt Nam. Cuối cùng, nâng cao nhận thức cộng đồng về hiện tượng gió bão tác động lên quá trình hóa thạch hóa sẽ thu hút thêm nguồn lực cho nghiên cứu cổ sinh vật địa phương.