Bài viết giải thích ba định nghĩa khác biệt của từ “hữu cơ” trong hóa học, nông nghiệp và tiếp thị, đồng thời nêu lên những nghịch lý như việc đồng sunfat (vô cơ) được phép dùng trong canh tác hữu cơ còn permethrin (hữu cơ) thì không. Cuối cùng, tác giả chỉ ra cách các nhà tiếp thị tận dụng thuật ngữ này để gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.
Điểm nổi bật:
- Trong hóa học, “hữu cơ” chỉ các hợp chất chứa liên kết carbon-hydrogen, với một vài ngoại lệ.
- Định nghĩa “hữu cơ” trong nông nghiệp dựa trên quy trình và hóa chất cho phép, không liên quan cấu trúc phân tử.
- Thị trường tiếp thị khai thác lỏng lẻo từ “hữu cơ” để gắn nhãn cho sản phẩm như bánh quy, thuốc lá và tampon.
- Một số chất vô cơ như đồng sunfat được chấp nhận cho canh tác hữu cơ, trong khi permethrin (hữu cơ) lại bị cấm.
- Người tiêu dùng bị lừa mờ về ý nghĩa thực sự của “hữu cơ” do các định nghĩa mâu thuẫn.
Định nghĩa hóa học về “hữu cơ”
Trong hóa học, một hợp chất được gọi là hữu cơ nếu nó chứa ít nhất một nguyên tử carbon liên kết với nguyên tử hydrogen. Đây là lý do môn “hóa hữu cơ” được mệnh danh là “hóa học của carbon.”
Tuy nhiên, có ngoại lệ: carbon dioxide (CO₂) chứa nguyên tử carbon nhưng được xếp vào vô cơ. Một số chất vô cơ thông thường như muối ăn, amoniac, baking soda (natri bicarbonate) và axit sulfuric cũng chứa carbon nhưng không có liên kết C–H nên không được xem là hữu cơ. Để trực quan, hãy xem ví dụ sau:
Hình 1. Formic acid (axit formic) được xem là hữu cơ vì có liên kết C–H (mũi tên đỏ), trong khi natri bicarbonate thì không.
Nhưng vẫn có ngoại lệ lịch sử. Carbon tetrachloride và urea (một phân tử đầu tiên được phân lập năm 1773) không chứa liên kết C–H nhưng vẫn được xếp vào hữu cơ:
Hình 2. Carbon tetrachloride và urea, hai ngoại lệ hiếm hoi.
Định nghĩa nông nghiệp về “hữu cơ”
Theo USDA, thực phẩm hữu cơ là sản phẩm không dùng thuốc trừ sâu tổng hợp, phân bón nhân tạo, hóa chất biến đổi gen hay chiếu xạ. Vật nuôi hữu cơ không được dùng kháng sinh hay hormone tăng trưởng.
Nghịch lý xuất hiện khi một số hóa chất vô cơ như đồng sunfat vẫn được phép sử dụng, còn permethrin (hữu cơ) lại bị cấm:
Hình 3. Đồng sunfat (vô cơ) được chấp thuận; permethrin (hữu cơ) thì không.
Sự lạm dụng trong tiếp thị
Thị trường còn “điên rồ” hơn khi gán nhãn hữu cơ cho đủ loại sản phẩm:
Hình 4. 1) Bánh Oreo hữu cơ. 2) Tampon hữu cơ. 3) Thuốc lá hữu cơ. 4) Bao cao su có hương dâu hữu cơ.
Kết luận
Định nghĩa hóa học về “hữu cơ” rõ ràng nhất; định nghĩa nông nghiệp tương đối hợp lý nhưng mâu thuẫn với hóa học; còn định nghĩa của nhà tiếp thị thì hoàn toàn hỗn loạn. Nếu thực sự muốn hữu cơ, hãy nhìn vào gương — cơ thể bạn được xây dựng từ các phân tử hữu cơ.
Utter madness. Can someone paying $83/quart be sure it’s not từ vòi nước Trenton?
