Du thuyền mở rộng va chạm rạn san hô Cozumel gây đe dọa môi trường

Mở đầu

Đảo Cozumel, nằm ngoài bờ đông nam của Mexico, là một trong những điểm đến của du thuyền được ưa chuộng nhất trên thế giới, với hơn 4,5 triệu du khách mỗi năm. Trên đảo có khoảng 100.000 cư dân, nhưng lượng khách đến diễn ra qua các bến du thuyền hiện có đã thúc đẩy sự phát triển của các khu vực thương mại như bãi biển tư nhân, nhà hàng, khách sạn và quán bar.

Dự án bến du thuyền và tranh cãi môi trường

Vào tháng 12 năm 2021, công ty Muelles del Caribe S.A. de C.V. đã nhận được sự cho phép về môi trường từ SEMARNAT, Bộ ngành Môi trường của Mexico. Sau đó, họ được cấp phép xây dựng bến du thuyền thứ tư. Vào tháng 5 năm 2025, công ty triển khai nền tảng thử nghiệm gần rạn san hô Villa Blanca – nơi là môi trường sống của hơn 120 loài sinh vật biển, bao gồm cả các loài có nguy cơ tuyệt chủng như cánh hải âu trắng và san hô elkhorn.

Rodrigo Huesca, một nhà hoạt động của Hội đồng Công dân đảo Cozumel, tiết lộ rằng vị trí xây dựng bến du thuyền được giữ kín ban đầu và chỉ được phát hiện khi ông cùng nhóm của mình nhận ra rằng dự án sẽ được thực hiện trên bãi biển công cộng cuối cùng và ngang qua rạn san hô Villa Blanca.

Phản ứng của cộng đồng và chuyên gia

Dự án đã kích động phản đối mạnh mẽ từ cộng đồng: các thợ lặn, chuyên gia sinh học biển và ngư dân đã tổ chức biểu tình trên tàu, dưới nước và trên đường phố. Các video ghi lại cuộc biểu tình đã nhanh chóng lan truyền trên mạng, thu hút sự chú ý quốc gia và quốc tế.

German Mendez, một nhà sinh học biển và người sáng lập Chương trình Phục hồi Rạn san hô Cozumel (CCRRP), cảnh báo rằng dự án bến du thuyền mới có thể là "nút thắt cuối cùng" đối với rạn san hô của đảo. Theo ông, các tác động từ hệ thống xả thải của các chuyến du thuyền và trộn lẫn trầm tích do bánh xoắt khổng lồ kích động sẽ gây tổn hại không thể khắc phục cho hệ sinh thái.

Các quá trình đánh giá tác động môi trường ban đầu cũng bị nghi vấn, khi các nhà đánh giá của công ty bị cho là đã tác động vào cảnh quan tự nhiên bằng cách sử dụng thuốc diệt cỏ trên rừng ngập mặn, nhằm biện minh cho việc lựa chọn vị trí xây dựng.

Tác động xã hội và kinh tế

Dự án không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường mà còn tác động đến sinh kế của người dân địa phương, vốn phụ thuộc vào nghề cá truyền thống. Việc bến du thuyền mới được xây dựng có thể cản trở quyền truy cập của cư dân đến biển công cộng, đồng thời làm gia tăng sự lệ thuộc của nền kinh tế đảo vào du lịch.

Mặt khác, đại diện của Muelles del Caribe khẳng định rằng ngành du thuyền đóng góp khoảng 80% vào hoạt động kinh tế của đảo và là nguồn việc làm chính cho cư dân địa phương.

Pháp lý và giám sát

Các cơ quan chính phủ như SEMARNAT và Cơ quan Bảo vệ Môi trường Liên bang (PROFEPA) đã có hành động điều tra. Vào tháng 7, Tòa án Quận 5 đã ra lệnh đình chỉ tạm thời dự án, yêu cầu tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng vị trí xây dựng và các tác động môi trường kèm theo. Mặc dù công ty khẳng định việc giám sát đã được thực hiện đầy đủ, các nhà nghiên cứu vẫn bày tỏ sự nghi ngờ về mức độ độc lập và khách quan của quá trình đánh giá.

Đánh giá tác động đối với thị trường Việt Nam

Bài báo này có tác động rất lớn đối với cộng đồng tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh đất nước đang trong quá trình phát triển du lịch và cơ sở hạ tầng. Nó không chỉ là một minh chứng cho mâu thuẫn giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, mà còn là tiếng cảnh tỉnh về sự cần thiết của đánh giá tác động môi trường một cách minh bạch và khoa học. Qua đó, người đọc Việt Nam có thể rút ra bài học trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo tồn thiên nhiên. Trong bối cảnh môi trường toàn cầu đang phải đối mặt với những thay đổi lớn, việc học hỏi từ kinh nghiệm của Cozumel sẽ góp phần định hình các chính sách phát triển bền vững, giúp duy trì nguồn tài nguyên quý giá và đảm bảo quyền lợi cho cộng đồng địa phương.

Kết luận

Mặc dù dự án mở rộng ngành du thuyền mang lại một số lợi ích kinh tế ngắn hạn, nhưng những tác động tiêu cực đến rạn san hô và hệ sinh thái biển đang đặt ra những thách thức lớn về môi trường và xã hội. Tranh cãi giữa các bên liên quan vẫn tiếp tục, cho thấy tầm quan trọng của việc đưa ra những giải pháp phát triển bền vững và công bằng cho tất cả mọi người.

"Dự án bến du thuyền mới không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là bài kiểm tra đối với khả năng bảo vệ môi trường quý giá của Cozumel." - German Mendez

Trích dẫn:

Palafox-Muñoz, A., & Vilchis-Onofre, A. A. (2019). El lado obscuro del turismo de cruceros en Cozumel. Études Caribéennes, 43-44. doi:10.4000/etudescaribeennes.16562