Các nhà khoa học Johns Hopkins đã xác định được bộ ba dấu ấn sinh học trong nước tiểu (TTC3, H4C5 và EPCAM) cho phép phát hiện ung thư tuyến tiền liệt nhạy và đặc hiệu. Phương pháp này giảm nhu cầu sinh thiết xâm lấn, phân biệt ung thư với viêm và phì đại, ngay cả khi PSA bình thường.
Điểm nổi bật:
- Phát triển thành công xét nghiệm nước tiểu dựa trên ba dấu ấn sinh học TTC3, H4C5 và EPCAM.
- Xét nghiệm giúp phát hiện ung thư tuyến tiền liệt ngay cả khi mức PSA bình thường.
- Giảm nhu cầu sinh thiết xâm lấn và tránh biến chứng không cần thiết.
- Phân biệt ung thư tuyến tiền liệt với viêm và phì đại tuyến tiền liệt lành tính.
- Bộ ba dấu ấn giảm mạnh sau phẫu thuật, xác nhận nguồn gốc từ mô tuyến tiền liệt.
Các nhà nghiên cứu tại Johns Hopkins đã phát triển một xét nghiệm nước tiểu mới dựa trên ba dấu ấn sinh học TTC3, H4C5 và EPCAM để phát hiện ung thư tuyến tiền liệt.
Phương pháp nghiên cứu
Nhóm điều tra đã thu thập và phân tích 1.396 mẫu nước tiểu, bao gồm từ người khỏe mạnh, bệnh nhân ung thư trước và sau phẫu thuật, cũng như từ những người bị phì đại tuyến tiền liệt và viêm tuyến tiền liệt. RNA được chiết xuất từ tế bào tuyến tiết ra trong nước tiểu và đánh giá bằng giải trình tự RNA và qPCR. Tiếp đó, phương pháp nhuộm miễn dịch mô học và phân tích thống kê được sử dụng để so sánh mức độ biểu hiện dấu ấn.
Kết quả chính
- Từ 815 gen đặc hiệu tuyến tiền liệt trong mẫu nước tiểu, ba dấu ấn TTC3, H4C5 và EPCAM được chọn lọc là hiệu quả nhất.
- Mức biểu hiện của ba dấu ấn này cao hơn đáng kể ở bệnh nhân ung thư so với nhóm chứng.
- Sau phẫu thuật, mức dấu ấn giảm về gần như không phát hiện được.
- Xét nghiệm phân biệt rõ ung thư tuyến tiền liệt với BPH và viêm tiền liệt ngay cả khi PSA bình thường.
Ý nghĩa và ứng dụng tương lai
Xét nghiệm này có tiềm năng giảm sinh thiết xâm lấn không cần thiết, tăng độ chính xác chẩn đoán và hỗ trợ phát triển bộ “siêu PSA” kết hợp giữa PSA truyền thống và dấu ấn mới. Nhóm nghiên cứu đang lên kế hoạch thử nghiệm độc lập tại các cơ sở khác và phát triển ứng dụng lâm sàng.
Kế hoạch tiếp theo
- Thử nghiệm lâm sàng độc lập.
- Hoàn thiện khung pháp lý và thương mại hóa xét nghiệm.
- Hợp tác với đối tác công nghệ để triển khai rộng rãi.
Tầm nhìn cho thị trường Việt Nam
Thử nghiệm nước tiểu không xâm lấn này mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam, nơi tỉ lệ ung thư tuyến tiền liệt ngày càng gia tăng do lối sống và tuổi thọ trung bình được cải thiện.
- Việc áp dụng công nghệ này có thể giảm tải cho hệ thống y tế bằng cách hạn chế sinh thiết không cần thiết.
- Dấu ấn sinh học thân thiện với bệnh nhân, dễ thu mẫu và chi phí thấp hơn so với các phương pháp xâm lấn.
- Tăng cường khả năng sàng lọc sớm tại các bệnh viện tỉnh, giảm thời gian chờ kết quả.
- Hỗ trợ đào tạo kỹ thuật viên và phát triển mạng lưới xét nghiệm chuyên sâu trong nước.
Với sự hợp tác giữa các trung tâm nghiên cứu và bệnh viện Việt Nam, phát triển xét nghiệm này có thể thúc đẩy y học cá thể hóa và cải thiện chất lượng chăm sóc bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt.
