6 Tác Dụng Phụ và Rủi Ro Tiềm Ẩn Khi Sử Dụng Probiotics

Probiotics nói chung an toàn và được dung nạp tốt, nhưng có một số tác dụng phụ và rủi ro cần lưu ý.

Hầu hết vi sinh vật như vi khuẩn và nấm men đều có thể gây hại, nhưng probiotics là ngoại lệ mang lại lợi ích với các chủng tương tự trong ruột. Các loại phổ biến như Lactobacillus, Bifidobacterium và Saccharomyces boulardii hỗ trợ tiêu hóa, miễn dịch và sức khỏe tổng thể, mặc dù một số người có thể gặp phản ứng không mong muốn.

1. Vấn đề tiêu hóa

Probiotics thường được dung nạp tốt ở hầu hết mọi người. Tuy nhiên, một số có thể gặp các triệu chứng tiêu hóa không thoải mái.

Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đầy hơi tạm thời
• Chướng bụng
• Đau dạ dày
• Táo bón
• Tiêu chảy

Chúng xảy ra khi hệ vi sinh đường ruột thay đổi, thường xuất hiện khi bắt đầu dùng probiotics và tự hết sau vài tuần. Nếu kéo dài, bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế.

2. Phản ứng dị ứng histamine

Một số chủng probiotics có thể gây phản ứng histamine trong đường tiêu hóa. Histamine là hợp chất do hệ miễn dịch sản xuất để chống lại dị ứng.

Phản ứng có thể gồm:

• Chảy nước mắt
• Nghẹt mũi
• Phát ban nhẹ
• Sưng tấy
• Ngứa da

Một số vi khuẩn probiotic sản xuất histamine, nhưng cũng có chủng giảm histamine. Phần lớn sản phẩm chứa hỗn hợp và không ảnh hưởng đáng kể. Người nhạy cảm với histamine hoặc mắc kém dung nạp histamine nên thận trọng. Các chủng có thể sản xuất histamine bao gồm:

• Lactobacillus buchneri
• Lactobacillus helveticus
• Lactobacillus hilgardii
• Streptococcus thermophilus

3. Đau đầu

Thực phẩm giàu probiotics như sữa chua và phô mai lên men chứa biogenic amines, có thể khởi phát đau đầu. Hợp chất này gồm histamine, tyramine, tryptamine, phenylethylamine phát sinh trong quá trình lên men và ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương.

Nghiên cứu cho thấy amines kích thích hệ thần kinh trung ương, thay đổi lưu lượng máu và gây đau đầu, bao gồm cả migraine.

Ngược lại, một số nghiên cứu cho thấy probiotics dạng bổ sung có thể hỗ trợ ngăn ngừa hoặc giảm triệu chứng migraine bằng cách cải thiện trục ruột – não. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu.

Nếu gặp đau đầu, hãy hỏi bác sĩ về việc điều chỉnh loại probiotics.

4. Nguy cơ nhiễm trùng tăng cao

Hệ miễn dịch yếu dễ mắc nhiễm trùng. Hiếm khi vi khuẩn hoặc nấm men probiotic xâm nhập vào máu và gây nhiễm trùng. Hệ miễn dịch không phân biệt được các vi sinh vật bạn cung cấp và vi sinh vật gây bệnh, gây phản ứng miễn dịch.

Tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm và hầu như không xảy ra ở người khỏe mạnh.

Nghiên cứu cho thấy trẻ em và người lớn mắc bệnh nặng hoặc hệ miễn dịch suy yếu nên tránh dùng probiotics.

Các nhóm có nguy cơ cao gồm:

• Người dùng thuốc ức chế miễn dịch
• Người điều trị lâu dài ở bệnh viện hoặc ICU
• Người đặt catheter tĩnh mạch
• Vừa trải qua phẫu thuật

Nếu hệ miễn dịch yếu, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng.

5. Phản ứng dị ứng

Giống như các loại thuốc khác, probiotics có thể chứa thành phần gây dị ứng ở một số người. Đọc kỹ nhãn trước khi dùng nếu bạn có tình trạng không dung nạp.

Ví dụ, nhiều sản phẩm chứa lactose, nên người không dung nạp lactose nên tránh. Một số chứa men, người dị ứng men nên chọn probiotics dạng vi khuẩn. Cũng lưu ý các chất gây dị ứng khác như sữa, trứng, đậu nành, hạt. Nếu xuất hiện phản ứng mạnh, cần cấp cứu ngay.

6. Kháng kháng sinh

Mặc dù hiếm, vi khuẩn probiotic có thể chứa gen kháng kháng sinh. Nguy cơ truyền gen này cho các chủng vi khuẩn gây bệnh là có thể xảy ra.

Để giảm nguy cơ, chỉ mua probiotics từ nguồn uy tín và được kiểm nghiệm.

Cách lựa chọn probiotic

Hiện chưa có khuyến nghị chính thức từ FDA cho người khỏe mạnh. Đối với một số bệnh như hội chứng ruột kích thích, bác sĩ có thể hướng dẫn:

• Lựa chọn chủng probiotic
• Liều lượng
• Thời gian dùng

Khi mua, hãy đọc nhãn để biết liều lượng, cách bảo quản. Chọn sản phẩm phù hợp nhu cầu và các yêu cầu y tế.

Ở Hoa Kỳ, FDA không quản lý supplement như thuốc kê đơn. Vì vậy, một số sản phẩm có thể không chứa thành phần như ghi trên nhãn.

Khi chọn supplement, tìm sản phẩm được kiểm nghiệm độc lập bởi NSF, U.S. Pharmacopeia hoặc ConsumerLab.com. Để được tư vấn cá nhân, hãy hỏi bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng hoặc dược sĩ.

Góc nhìn cho thị trường Việt Nam

Việc sử dụng probiotics tại Việt Nam ngày càng phổ biến nhờ xu hướng quan tâm tới sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, người tiêu dùng cần lưu ý:

• Thực trạng quản lý thực phẩm chức năng ở Việt Nam chưa đồng bộ, dễ dẫn đến sản phẩm không đạt chuẩn.
• Thói quen tự ý mua và dùng probiotics có thể khiến người có bệnh lý nền như hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng mãn tính gặp rủi ro.
• Cần đẩy mạnh tuyên truyền về việc chọn sản phẩm được kiểm nghiệm chất lượng và chứng nhận bởi cơ quan uy tín.
• Các chuyên gia dinh dưỡng, dược sĩ tại Việt Nam nên chủ động tham gia tư vấn, hỗ trợ người dân hiểu rõ lợi ích và hạn chế của probiotics.
• Bên cạnh đó, nghiên cứu lâm sàng trong bối cảnh dân số và chế độ ăn Việt Nam đóng vai trò quan trọng để hướng dẫn sử dụng hiệu quả và an toàn.